Nederlands

Taal is een belangrijke basisvaardigheid, daarom is het een verplicht vak in het mbo. Goed kunnen lezen en schrijven is essentieel in het dagelijks leven en functioneren in de maatschappij. Bijvoorbeeld het kunnen lezen en begrijpen van brieven van belastingdienst of de bank en aan het schrijven van sollicitatiebrieven of bezwaarschriften. Vergeet ook het kunnen lezen en schrijven van posts op sociale media.

In het mbo kennen we verschillende doelgroepen. Studenten die een opleiding entree, niveau 2, 3 of 4 volgen hebben te maken met de taalniveau 2F en 3F. Daarnaast kennen we taalschakeltrajecten en zijn er scholen die inburgeringstrajecten aanbieden. In dat geval wordt er gewerkt aan de Europese referentieniveaus A2, B1 en B2.

Nederlands wordt geëxamineerd met verschillende examens. Het Centraal Examen bevat de vaardigheden Lezen en Luisteren en levert een cijfer op 1 decimaal op. Het instellingsexamen bestaat uit de vaardigheden Spreken, Gesprekken voeren en Schrijven. Onderwijsteams mogen deze vaardigheden een weging meegeven. Het samengesteld gewogen gemiddelde levert een cijfer met 1 decimaal op. Het CE en het IE wegen even zwaar in de eindwaardering. De eindwaardering is een geheel cijfer.

In de niveau 2 opleiding en de entree is sprake van cijferdifferentiatie. Alle informatie hierover vind je in de handreiking Handreiking Cijferdifferentiatie Nederlands in entreeopleidingen en niveau 2.

Handreiking Cijferdifferentiatie

In de entreeopleiding wordt toegewerkt naar taalniveau 2F. Er is geen verplicht te behalen eindniveau voor entree. Studenten mogen elk van de vaardigheden op een passend niveau afsluiten.

Studenten die een hoger niveau aankunnen mogen het volledige examen afleggen op 2F of 3F

Generiek rekenen is niet alleen een vak verplicht in het mbo, het telt ook mee in de slaagzakregeling. Klik hier voor de slaagzakregeling in het mbo. De slaag zakregeling vind je in het cohortenoverzicht.

Voor het vak Nederlands kan in bepaalde gevallen vrijstelling verleend worden. Voor het verlenen van vrijstellingen gelden echter strenge regels. Je vind alle informatie hierover in de handreiking "vrijstellingen generieke vakken".

Door beleid op taal op te stellen , kunnen scholen bewuste keuzes maken die het taalonderwijs ten goede komen. Het Kennispunt MBO Taal en Rekenen maakte een handreiking voor het maken van beleid op taal.

Beleid op taal in mbo

In 2010 is het Referentiekader Taal en Rekenen wettelijk ingevoerd. Het doel was de versterking van taal- en rekenvaardigheden van leerlingen in het primair onderwijs (po), voortgezet onderwijs (vo) en (voortgezet) speciaal onderwijs ([v]so) en studenten in het middelbaar beroepsonderwijs (mbo). Daarnaast werd ten aanzien van taal en rekenen een betere aansluiting beoogd tussen deze verschillende sectoren in het onderwijs.

Voormalig minister Dijkgraaf heeft om herijking gevraagd, omdat uit verschillende analyses en rapporten blijkt dat de huidige referentieniveaus onvoldoende aansluiten bij de verschillende mbo-niveaus en de belevingswereld van de studenten

Het proces van herijking startte in de zomer van 2023 met de oprichting van een expertteam bestaande uit docenten, beleidsmedewerkers, lectoren en wetenschappelijk onderzoekers met expertise op het gebied van het hele mbo-onderwijs: van entreeonderwijs tot niveau 4, en van meertaligheid tot toetsdeskundigheid. Om te zorgen voor een goede aansluiting tussen voortgezet onderwijs en mbo zit in het expertteam ook een expert die betrokken is bij de curriculumherziening in het voortgezet onderwijs. Het expertteam wordt begeleid door het Expertisecentrum Nederlands en KBA Nijmegen. Het adviesrapport verscheen in het voorjaar van 2025.

Adviesrapport Expertgroep nieuwe taaleisen in het mbo

Het adviesrapport werd gepubliceerd op 19 mei 2025, als bijlage bij de tweede voortgangsbrief over de aanpak basisvaardigheden mbo. De Minister schrijft het volgende:

'Om studenten beter toe te rusten voor hun toekomst, zijn de taaleisen herzien, conform de gemaakte afspraken in de Werkagenda MBO. In dat kader is vorig jaar, in afstemming met de MBO Raad, NRTO en BVMBO, een expertgroep aangesteld om een vervolg te geven aan een eerdere evaluatie van de referentieniveaus. Nederlands moet passend bij de leef- en beroepscontext van studenten worden aangeboden, waarbij differentiatie per taalniveau mogelijk is. De expertgroep nieuwe taaleisen in het mbo adviseert daarom om binnen de bandbreedte van de huidige taalniveaus 2F en 3F, taaleisen per mbo-niveau te implementeren die uitgaan van de complexiteit van de (beroepsgerichte) situaties waar studenten voor worden opgeleid. Deze nieuwe taaleisen sluiten beter aan bij de verschillende groepen studenten in het mbo, op praktijksituaties en het geeft instellingen meer richting bij de vormgeving van hun lesprogramma’s.

Ook adviseert de expertgroep om studenten voortaan volledig via instellingsexamens te beoordelen, zodat maatwerk mogelijk is en wordt voorkomen dat het onderwijs te veel gericht raakt op het afleggen van het examen.

Ik sta positief tegenover deze voorstellen, maar zal eerst toetsen of de nieuwe taaleisen bruikbaar zijn in de praktijk en of een instellingsexamen voor Nederlands passend en haalbaar is met waarborging van de examenkwaliteit. Instellingen, docenten en ketenpartners worden daarom uitgenodigd hun zienswijzen te geven. Ik streef ernaar om uw Kamer in het najaar van 2025 te informeren over mijn richting.'

OCW heeft diverse partijen, waaronder de MBO Raad, de NRTO en JOB, gevraagd hun zienswijze op het rapport te geven.